Zupa pomidorowa przepis babci

Zupa pomidorowa przepis babci – składniki i proporcje

Lista zakupów na 4 porcje

Poniżej podaję składniki w gramach i mililitrach. Taka ilość daje ok. 4 sycące porcje po 350–400 ml.
Dla przejrzystości oznaczam także zamienniki.

• Bulion: 1 l (1000 ml) – drobiowy lub warzywny (domowy lub dobry ze słoika).
• Pomidory (do wyboru, sumarycznie ~700–800 g przecieru/sosu):
  • pomidory świeże, do zblendowania: 1,1–1,2 kg (po odparowaniu daje ok. 750–800 g pulpy), lub
  • passata: 700–750 g, lub
  • koncentrat 30%: 140–160 g + 850–900 ml wody/bulionu (by uzyskać podobną moc).
• Warzywa do bazy: cebula 120 g (1 duża), marchew 120 g (1 większa), seler naciowy 80 g (1–2 łodygi), czosnek 2 ząbki (8–10 g).
• Tłuszcz: masło 20 g + oliwa 10 ml (mieszanka pomaga nie przypalać masła).
• Przyprawy klasyczne: liść laurowy 2 szt., ziele angielskie 3–4 szt., pieprz świeżo mielony do smaku (zwykle ⅓ łyżeczki), sól ok. 1–1,5 łyżeczki (5–7 g – dopasuj do bulionu).
• Słodycz i balans: cukier ½–1 łyżeczki (2–4 g) lub starta marchew dodatkowa 50 g (gdy nie chcę używać cukru).
• Śmietana: 30% 80–120 ml (opcjonalnie do zabielenia).
• Zioła: natka pietruszki 1 garść (10 g), opcjonalnie bazylia świeża 10 g lub suszona ½ łyżeczki; oregano suszone ½ łyżeczki.
• Dodatki skrobiowe:
  • makaron nitki/świderki 160–200 g lub
  • ryż biały 120 g (surowy) + woda do ugotowania ~300 ml.

Mała ściąga porcji (tabela proporcji)

Składnik	2 porcje	4 porcje	6 porcje
Bulion	500 ml	1000 ml	1500 ml
Passata (lub równoważnik)	350 g	700–750 g	1050–1100 g
Masło + oliwa	10 g + 5 ml	20 g + 10 ml	30 g + 15 ml
Cebula / Marchew / Seler	60 / 60 / 40 g	120 / 120 / 80 g	180 / 180 / 120 g
Śmietana 30% (opcjonalnie)	40–60 ml	80–120 ml	120–180 ml
Makaron (lub ryż)	80–100 g	160–200 g	240–300 g

Jakie pomidory wybrać: świeże, passata czy koncentrat

• Świeże pomidory (lato/wczesna jesień): malinowe, bawole serce, san marzano. Zwykle mają 6–8% ekstraktu, więc warto je krótko odparować (10–15 min), aby zupa była treściwa. Na 4 porcje biorę 1,1–1,2 kg do zblendowania i przetarcia.
• Passata: najwygodniejsza opcja „na co dzień”. Szukam gęstej, z treścią > 8–10%. Na 4 porcje sprawdza się 700–750 g.
• Koncentrat: super, gdy zależy mi na czasie i intensywnym kolorze. Biorę 140–160 g i uzupełniam płynem, aby osiągnąć 1,6–1,8 l zupy łącznie z bulionem i bazą.

Sezon letni vs zima – jak doprawić różne bazy

• Lato: pomidory są słodkie, więc mniej cukru (często 0), więcej świeżych ziół. Odparowuję pulę, zamiast dosładzać.
• Zima: passata lub koncentrat ratują sytuację. Daję ½ łyżeczki cukru lub startą marchew 50 g. Czasem łyżka masła więcej robi robotę – zaokrągla smak.

Bulion: drobiowy czy warzywny i w jakiej ilości

• Drobiowy: delikatny, klasycznie „babcinny”. Na 4 porcje 1 l daje idealną intensywność. Jeżeli chcesz zupę pełniejszą, zwiększ do 1,2 l i trochę bardziej odparuj pomidory.
• Warzywny: świetny, gdy gotuję wege. Ważne, aby nie dominował seler korzeniowy – potrafi „wygrać” z pomidorem. Używam 1 l i dokładam liść laurowy + ziele jak w drobiowym.
• Pro tip: gdy bulion jest słony, solę dopiero pod koniec, bo passata i odparowanie podbiją słoność.

Dodatki smaku: śmietana, masło, cukier, zioła

• Śmietana 30%: 80–120 ml na 4 porcje. Daje aksamit.
• Masło: 20 g na start + ewentualnie 10 g na finisz. Smak rośnie, choć nie przesadzam.
• Cukier: ½–1 łyżeczki tylko, gdy pomidor jest bardzo kwaśny.
• Zioła: pietruszka 10 g, bazylia 10 g (świeża) lub ½ łyżeczki suszonej, oregano ½ łyżeczki.

Moim zdaniem kluczem, by Zupa pomidorowa przepis babci była „jak u babci”, jest zachowanie balansu: pomidor ma grać pierwsze skrzypce, ale tło z bulionu, masła i ziół powinno trzymać całość w ryzach.

Zupa pomidorowa przepis babci – krok po kroku

Przygotowanie bazy: podsmażenie warzyw i start na maśle

1. Posiekaj cebulę (120 g), marchew (120 g) w drobną kostkę, seler naciowy (80 g) w cienkie półksiężyce, czosnek (2 ząbki) w plasterki.
2. Na dnie dużego garnka rozgrzej oliwę (10 ml) i rozpuść masło (20 g).
3. Smaż cebulę 3–4 minuty na średnim ogniu, aż zmięknie i lekko się zeszkli.
4. Dodaj marchew i seler; smaż kolejne 4–5 minut, mieszając, żeby warzywa złapały lekki kolor.
5. Wrzuć czosnek na ostatnie 30–40 sekund – ma tylko pachnieć, nie zbrązowieć.
6. Dorzuć liść laurowy (2 szt.) i ziele angielskie (3–4 szt.) – krótko podgrzej, aż przyprawy puszczą aromat.

Ten etap to „maślana podsmażka”, która daje nutę umami i lekko orzechowy akcent. Nie pomijam – różnica jest naprawdę wyczuwalna.

Łączenie pomidorów z bulionem i gotowanie do smaku

1. Wlej bulion (1 l), doprowadź do delikatnego wrzenia.
2. Dodaj pomidor: świeże zblendowane i odparowane 10–15 min lub passatę (700–750 g) lub koncentrat (140–160 g) z uzupełnieniem płynu.
3. Gotuj 12–15 minut na małym ogniu, aby smaki się połączyły.
4. Zblenduj zupę na gładko lub zostaw lekko rustykalną (ja często blenduję tylko część, żeby uzyskać kremowość i zachować strukturę).
5. Dopraw solą (5–7 g łącznie z tym, co w bulionie), pieprzem (⅓ łyżeczki) i – jeśli trzeba – ½ łyżeczki cukru albo startą marchewką 50 g.

Mini harmonogram gotowania (orientacyjnie)

Minuty	Czynność
0–5	rozgrzewanie tłuszczu, cebula
5–10	marchew + seler, na końcu czosnek
10–12	przyprawy „na sucho”, bulion
12–20	dodanie pomidorów, lekkie wrzenie
20–27	blend/przecier, doprawianie
27–30	zabielanie (jeśli chcesz), zioła

Zabielanie zupy (lub nie) – technika, by nie zwarzyć śmietany

• Do miseczki wlej śmietanę 30% (80–120 ml).
• Zahartuj: do śmietany dodawaj po łyżce gorącej zupy, mieszając (5–6 łyżek).
• Dopiero wtedy wlej zahartowaną śmietanę cienką strużką do garnka, mieszając.
• Zupa powinna tylko pyrkać, nie gotować się jak szalona – inaczej białko się zetnie.
• W wersji bez śmietany do aksamitności używam 10 g masła na koniec lub łyżki mleka kokosowego (jeśli robię wariant bez laktozy).

Szybkie ratowanie: za kwaśna, za gęsta, za wodnista

• Za kwaśna:
  • Opcja 1: ½ łyżeczki cukru, wymieszaj, spróbuj.
  • Opcja 2: Starta marchew 50 g + gotuj 5 minut.
  • Opcja 3: Szczypta sody (dosłownie na czubek noża, ~0,2 g) – neutralizuje kwas, ale stosuję wyjątkowo i ostrożnie.
• Za gęsta: dodaj 50–150 ml gorącego bulionu lub wody, zamieszaj i sprawdź smak.
• Za wodnista: odparuj 5–8 minut na małym ogniu bez przykrycia lub dorzuć 2–3 łyżki passat y.

Balans smaku – ściągawka korekt (tabela)

Problem	Objaw	Korekta	Ilość na 4 porcje
Nadkwaśna	„gryzie” w gardle	cukier lub marchew	½ łyżeczki cukru lub 50 g marchwi
Mdła	brak „ciała”	masło na finisz	10 g
Zbyt „zielona”	dominują zioła	łyżka passaty	15–20 g
Zbyt słona	wytrąca wodę	dolej wody/bulionu	100–150 ml

Zupa pomidorowa przepis babci – makaron czy ryż

Tradycyjnie z makaronem: rodzaje i czas gotowania

• Nitki: 2–3 min.
• Wstążki/łazanki drobne: 6–7 min.
• Świderki: 7–9 min.
• Penne/„pióra” mini: 9–10 min.

Czas vs rodzaj (tabela skrótowa)

Makaron	Porcja na 4 osoby	Czas gotowania
Nitki	160 g	2–3 min
Świderki	180–200 g	7–9 min
Penne mini	180–200 g	9–10 min

Zwykle gotuję makaron osobno, żeby nie „wypił” zupy. Odcedzam, płuczę krótko i trzymam pod przykryciem z kroplą oliwy.

Wersja z ryżem: proporcje i sposób, by się nie rozpadł

• Biorę 120 g ryżu na 4 porcje.
• Płuczę do klarownej wody (1–2 min), zalewam 300 ml wody, szczypta soli, gotuję 10–12 min (biały), 15–18 min (parboiled).
• Zostawiam pod przykryciem 5 min, żeby „doszedł”.
• Do zupy wkładam porcję do miski, a nie do całego garnka – wtedy ziarenka zostają sprężyste.

Gotować dodatki osobno czy w zupie – plusy i minusy

• Osobno:
  • Plusy: czysta zupa, łatwiej kontrolować al dente, nic nie pęcznieje w garnku.
  • Minusy: dodatkowy garnek do mycia.
• W zupie:
  • Plusy: szybciej, makaron/ryż „łapią” smak zupy.
  • Minusy: po 2–3 dniach dodatek pęcznieje, zupa gęstnieje.

Zupa pomidorowa przepis babci – triki i sekrety smaku

Maślana podsmażka i karmelizacja warzyw

Najpierw masło z oliwą, potem cierpliwe smażenie warzyw. Cebula i marchew powinny delikatnie się zezłocić – nie przypalić. Dzięki temu cukry z warzyw karmelizują się i zupa zyskuje słodycz bez cukru. To mój codzienny, mały „skrót” do smaku, który babcia robiła odruchowo.

Balans słodyczy i kwasowości (szczypta cukru, marchewka, śmietana)

Ponieważ pomidor lubi towarzystwo tłuszczu i odrobiny słodyczy, masło i śmietana zaokrąglają smak. Jeśli unikam cukru, dorzucam startą marchew i gotuję chwilę dłużej. Kiedy mam bardzo dojrzałe letnie pomidory, odparowuję je, zamiast dosładzać – to działa pięknie.

Kiedy dodać cukier, a kiedy lepiej postawić na warzywa

• Cukier (½ łyżeczki) – szybka korekta, gdy passata jest bardzo kwaśna.
• Warzywa (marchew 50 g) – gdy chcę naturalnej słodyczy i mam 5 minut więcej.
• Śmietana – dodaję na końcu, gdy zależy mi na aksamicie i łagodności.

Zioła i przyprawy: liść laurowy, ziele, bazylia, oregano

• Liść i ziele – idą na start do bazy, oddają tło.
• Bazylia świeża – na koniec, by nie straciła aromatu; suszona może pójść wcześniej.
• Oregano – oszczędnie, ½ łyżeczki wystarczy, inaczej przykryje pomidora.
• Natka pietruszki – siekam drobno i sypię tuż przed podaniem.

Przechowywanie, mrożenie i odgrzewanie bez utraty aromatu

• Chłodzenie: garnek wstawiam w zimną kąpiel, mieszam, aż przestanie parować; dopiero wtedy lodówka.
• Lodówka: do 3 dni (bez makaronu/ryżu w środku).
• Mrożenie: do 3 miesięcy; nie dodaję śmietany przed mrożeniem – zabielam po rozmrożeniu.
• Odgrzewanie: na małym ogniu, bez „wulkanu” – aromat zostaje, a śmietana się nie zwarzy.

Orientacyjne wartości odżywcze (1 porcja, bez makaronu/ryżu, ze śmietaną 30%)

Energia	Białko	Tłuszcz	Węglowodany	Błonnik
~170–210 kcal	5–7 g	11–14 g	13–17 g	3–4 g

Zupa pomidorowa przepis babci – najczęstsze błędy i jak ich uniknąć

Zwarzona śmietana – przyczyny i proste rozwiązania

• Za wysoka temperatura przy wlewaniu. Rozwiązanie: hartowanie śmietany + cienka strużka.
• Niska zawartość tłuszczu (12–18% łatwiej się waży). Rozwiązanie: 30% lub zamiennik o porównywalnej tłustości.
• Silnie kwaśna baza. Rozwiązanie: odrobina cukru lub marchew, dopiero potem śmietana.

Zbyt wodnista lub zbyt gęsta konsystencja

• Wodnista: odparuj 5–8 min bez pokrywki; dorzuć 2–3 łyżki passaty.
• Zbyt gęsta: dolej 50–150 ml bulionu; pamiętaj, że makaron/ryż zagęszczą w misce, więc trzymaj zupę ciut rzadszą.

Metaliczny/kwaśny posmak – co go powoduje i jak zneutralizować

• Bywa po tanich passat ach lub długim przechowywaniu otwartego koncentratu.
• Lek: łyżeczka masła na finiszu, ½ łyżeczki cukru lub marchew 50 g; ewentualnie szczypta sody (ostrożnie), potem doprawienie ziołami.

Blendowanie vs przecieranie – kiedy które podejście działa lepiej

• Blendowanie: szybkie, kremowe; czasem zostają skórki/pestki – nie każdemu to przeszkadza.
• Przecieranie przez sito: gładsza, jedwabista zupa, bardziej „restauracyjna”; zajmuje 5–7 min dłużej.
• Ja robię tak: blenduję wszystko, po czym część przecieram – efekt „wow” bez ceregieli.

Zupa pomidorowa przepis babci – pełny przepis krok po kroku

Żeby było wygodnie, składam wszystko w jeden, bardzo konkretny przebieg:

1. Pokrój: cebula 120 g, marchew 120 g, seler naciowy 80 g, czosnek 2 ząbki.
2. Rozgrzej 10 ml oliwy + 20 g masła; zeszklij cebulę 3–4 min.
3. Dodaj marchew i seler; smaż 4–5 min, wrzuć czosnek na 30–40 s.
4. Dorzuć liście laurowe 2 szt. i ziele 3–4 szt.; zamieszaj.
5. Wlej 1 l bulionu, doprowadź do lekkiego wrzenia.
6. Dodaj pomidor (świeży odparowany / 700–750 g passaty / 140–160 g koncentratu + płyn), gotuj 12–15 min.
7. Blenduj całość na gładko lub częściowo; dopraw: sól 5–7 g, pieprz ⅓ łyżeczki, ewentualnie cukier ½ łyżeczki albo marchew 50 g.
8. Zahartuj śmietanę (80–120 ml) i wlej cienką strużką; nie zagotowuj.
9. Dorzucaj zioła: natka 10 g, bazylia 10 g (świeża) lub ½ łyżeczki suszonej; oregano ½ łyżeczki.
10. Podawaj z makaronem (gotowanym osobno) lub ryżem; na wierzch kropla oliwy i świeżo mielony pieprz.

Czasy i temperatura – ściąga techniczna

Etap	Czas	Temperatura/ognień	Uwaga
Podsmażanie bazy	8–10 min	średni	lekko zezłocić
Gotowanie z pomidorami	12–15 min	mały	delikatny „pyrk”
Odparowanie świeżych pomidorów	10–15 min	średni → mały	bez pokrywki
Zabielanie	1–2 min	bardzo mały	nie gotować

I tyle. Zupa pomidorowa przepis babci jest prosta, ale wymaga konsekwencji: spokojny ogień, cierpliwe podsmażenie, mądre doprawienie. A potem już tylko miska, łyżka i spokój w głowie. Jeśli chcesz, dopisz w komentarzu, czy jesteś „team makaron”, czy „team ryż” – ja, nie ukrywam, częściej wybieram świderki.